Clockwork Orange.

Donderdag was ik in  het Isala theater in Capelle aan den IJssel. Daar stond een interpretatie van het boek ‘Clockwork Orange’ op het programma uitgevoerd door de groep Tall Tales. De spelers van die groep zijn opgeleid op de circus afdeling van de  Codarts academie. Codarts is een in Rotterdam gevestigde internationale hogeschool,  die opleidingen verzorgt op het gebied van muziek, dans en circus. Tall tales heeft de niet eenvoudige keuze gemaakt om het boek ‘Clockwork’  boek om te zetten naar een voorstelling op basis van acrobatiek en moderne dans. Een wervelende show werd het met zes hooggeschoolde circusartiesten. Goed gekozen muziekstukken, nu eens opzwepende dan weer lieflijk begeleidende muziek en gedurfde acrobatische acts.

Clockwork Orange, in het Nederlands vertaald als ‘Boze Jongens’, is een roman uit 1962 van de Britse schrijver Anthony Burgess. In 1971 maakt regisseur Stanley Kubrick de gelijknamige vermaarde film.

Het boek gaat over een gewelddadige gebeurtenis in 1944. Burgess' zwangere vrouw Lynn werd in een straat in Londen beroofd en mishandeld door vier Amerikaanse soldaten. Als gevolg daarvan kreeg zij een miskraam. Deze gruwelijke gebeurtenis wordt op aangrijpende zeer dynamische wijze geacteerd door de spelers van Tall Tales.

Het verhaal speelt zich af in de ‘nabije toekomst’ en volgt de ‘carrière’ van de vijftienjarige Alex. Zijn bizarre genoegens in het leven zijn naast klassieke muziek, ook verkrachting en willekeurige extreme geweldshandelingen. Alex zwerft 's nachts met zijn bende door de straten en begaat daar voor zijn plezier allerlei misdaden. Niemand probeert hen of de andere bendes in de stad tegen te houden, en zo kunnen zij ongestoord de gemeenschap verwoesten.

In de voorstelling wordt nauwelijks een woord gesproken. Het verhaal wordt verteld met dans en bijna realistische acrobatische vechtscenes. Duidelijk verbeelden die het sadisme van het groepje  rond Alex. 

Uiteindelijk wordt Alex gepakt, opgesloten en gesocialiseerd  door middel van een afkicktherapie.  Hij krijgt medicatie, die hem misselijk maakt, terwijl hij gedwongen wordt naar geweldsfilms te kijken. Daar wordt hij ook kotsmisselijk van als hij zelf gewelddadig wordt. Zelfs gebeurt dat wanneer hij zich moet verdedigen. In een van die gewelddadige afkickfilmpjes wordt ook klassieke muziek gespeeld. Ook klassieke muziek maakt hem misselijk.

Tall Tales heeft er voor gekozen de die afkickfilmpjes zelf te spelen achter een doorzichtig scherm op het podium. Alex wordt  op grove wijze gedwongen naar het  verbeelde geweld te kijken. Ook voor de toeschouwer is het welhaast misselijkmakend. 

In het boek, in de film en ook in deze voorstelling vertoont Alex na de therapie ‘sociaal wenselijk’ gedrag. Dit gedrag is hem kunstmatig opgelegd. Het brengt hem in conflict met zichzelf en dat leidt tot een verrassende, heftige apotheose van deze voorstelling, die ik niet zal verklappen. Ga het zien!