IEJHANG-IEJHANG-IEJHANG.

Mijn aandacht wordt getrokken door de aanvraag voor een vrijwilliger bij  Verpleeghuis  de Boei.  In het huis loopt al weer enige tijd het project ‘de moeilijke oudere eter’. Een project voor een groep mensen, die qua eetgedrag heel dicht tegen de groep ‘moeilijk etende kinderen’ zit. Zeker bij de afdeling geriatrie komt het nogal eens voor dat kinderen en kleinkinderen precies dat zien gebeuren, wat oma  of opoe talloze malen vertelde namelijk: dat ze als kind spruitjes verafschuwde en dat ze er mee ging knikkeren over de eettafel. In het verpleeghuis speelt opa, oftewel meneer IJzenga, weer net zo met spruitjes en tot wanhoop van de verzorging, nu ook met krootjes. In de woonkamer, waar meneer IJzenga vaak vertoeft is al menig spruitje platgetrapt.  Bóven zijn plek aan de eettafel heeft meneer IJzenga inmiddels een unieke plafondschildering gecreëerd, in diverse tinten rood op wit, ontstaan door een combinatie van haar afkeer van krootjes en haar humoristische inslag: groentekunst.  Vrolijk lachend gooit hij wat handjes rooie krootjes omhoog. Bij elk bezoek in zijn woonkamer, of dat nu voor hem komt of niet , wijst hij lachend naar het plafond.

Het verzorgingshuis is er al jaren geleden mee gestopt om het plafond van meneer IJzenga na elke kwak krootjes te witten. Na tien keer witten in het eerste jaar dat meneer IJzenga  er zat, zijn ze daarmee gestopt. Ze konden wel aan de gang blijven. Toen is besloten daar nog  maar één keer per jaar te witten.   

Ze zoeken daar dus een vrijwilliger om te assisteren bij de moeilijke eters. De visie van de leiding op dit eetprobleem is, dat het hier in hoge mate een vorm van aanstelleritis is. Van de vrijwilliger wordt, zo begrijp ik, verwacht dat hij tijdens het voeren, ja, ik noem het beestje maar bij de naam, de patiënt enigszins vermaakt. Denk bijvoorbeeld eens aan hoe moeder of vader bij hun peuter of kleuter een hapje eten naar binnen probeert te wurmen op een creatieve, geestige wijze.

Zoals met de alom bekende en telkens weer opduikende vliegtuigact:

Degeen die eten geeft, schept een hapje eten op de vork. Deze wordt vervolgens veel te hoog opgetild en daarbij wordt, het ‘iejhang-iejhang-iejhang-iejhahhahhahhanng’-geluid gemaakt. Dit om het opstijgen van dit vorkvliegtuigje geloofwaardig te maken. Geluiden maken is heel essentieel tijdens deze taak! Twee à drie keer wordt daar in de hoogte rondgecirkeld. Heel even is er oogcontact tussen etertje en voeder.  Dan begint de vork aan een snelle duiklanding, eindigend in de mond van de eter. Soms ook eindigt de vork in een wangetje, kinnetje, lipje of …  héél luguber: een oogje. Dat komt trouwens vrijwel niet meer voor, sinds een veiligheidsbrilletje verplicht is tijdens het voeden.

 

Deze ‘iejhang’-truc blijkt ook bij ouderen aan te slaan. In het begin gebeurt het nog al eens dat, met name de patiënt met gevoel voor humor, de mond op het allerlaatste moment toch weer sluit. De ‘die hard’ houdt altijd de kaken al stijf op elkaar. Dat is alleen in het begin, want na vijf van deze weigeringen (al dan niet humoristisch), mogen de eethulpen wat harder met de vork landen op het gezicht van de patiënt. Bij sommige patiënten gaat de mond dan gelijk daarna al open. Bij anderen zullen nog wat hardere noodlandingen nodig zijn. Hoe dan ook: uiteindelijk worden alle probleem-etertjes hier normale etertjes.

Klachten over geweld komen hier nooit binnen. Kinderen, die deze methode voor hun bejaarde ouders kiezen, worden hierover goed geïnformeerd. Er ligt hier een bewuste keuze aan ten grondslag. Zij willen vader en moeder zo lang mogelijk in leven houden. Dus willen ze dat hun ouders voldoende eten naar binnen krijgen. Hoe dan ook.

 

Kijk: voor zo’n instelling ga ik nou graag aan de slag als vrijwilliger. Zeker weten.

JONGE MEID

Zelden zo’n energieke vrouw gekend als Tanja. Ze is al tegen de zestig; drie kinderen heeft ze. Haar eerste en enige huwelijk loopt binnen twee jaar op de klippen. Er zijn dan al twee kinderen. De derde, Theo, het nakomertje, is nu 15 … en na die 15 jaren weet nog niemand in de buurt wie zijn vader is. Tanja staat graag, met Jan en Alleman, over van alles en nog wat te babbelen.  Maar over het hoe,  waar en waarom van Theo, rept ze met geen woord. Met niemand niet. Maakt mij niet uit. Ik ga het toch niet doorvertellen. Voor iedereen is het zo klaar als een klontje, dat de vader iemand moet zijn met van die schuine spleetoogjes, Chinees, Japans, Vietnamees of Koreaans. Theo heeft namelijk ook van die schattige oogjes en de bouw van een Sumo worstelaar. 

Een van mijn medeburen vertelt me, dat er rond geboorte van Theo een Chinees restaurant in de buurt  is, waar Tanja zo af en toe wat bijklust. De eigenaar is een knappe, charmante man. Er wordt bij die Chinees  veel meer afgehaald dan normaal. Maar dat komt niet alleen omdat die eigenaar zo’n leuke vent is. Zijn éten is óók hemels. Met name de gado-gado. Verrukkelijk zelfs. Maar of Tanja, die Chinees en Theo iets met elkaar te maken hebben, vertelt dat verhaal niet ....en is dat dan erg? Welnee!

Tanja’s oudste kinderen zijn al weer jaren de deur uit.  Het zijn dertigers. Getrouwd. Hebben allebei een kind. Tanja is de oppas-oma; haalt haar kleinkinderen uit school en moet ze bezighouden tot paps en mams ze op komen halen.  Soms eten de kleinkinderen ook bij oma Tanja mee.

Een keukenprinses is ze niet en zal ze ook nooit worden. Ze kookt op laag blo-niveau: ‘spruitjes, aardappeltjes, balletje gehakt, een bakje yoghurt met roosvicee toe. Daar ben ik goed in, ook in variaties daarop maar dat kan iedere boerentrien toch?!  Van mijn 19e af doe ik het al zo. Ziek ben ik zelden of nooit. Energie heb ik meestal genoeg.'

Voor haar hoeven dingen nooit zo precies op tijd te gaan. Zoals eten bijvoorbeeld. Ikzelf  moet altijd zo rond acht uur ’s morgens, twaalf uur ’s middags en zes uur ’s avonds wat eten. Zielig eigenlijk wel  maar zo is het nu eenmaal. Tanja eet alleen wanneer ze honger heeft. Haar kleinkinderen weten inmiddels wel, dat ze, als ze trek hebben, wat uit de kast kunnen pakken.

‘Wacht maar niet op mij hoor, jongens!’ roept Tanja dan, ‘er liggen nog tuccies en een paar bounty’s in de voorraadkast. Of neem  wat van de fruitschaal.’ Lachend voegt ze er aan toe, dat ze zich die laatste opmerking net zo goed kan besparen. 'De jeugd heeft tegenwoordig een ooftfobie’, geloof ik. Die zoete snoeptroep, die gaat er in als koek.  Tanja snoept zelf ook wel eens; gedroogd fruit: pruimen abrikozen, rozijnen. Als ze eens een dipje heeft trakteert ze zichzelf op een magnum, je weet wel, dat populaire ijskoude pakje boter met een dikke laag chocola en een houtje d’r  in.  Ze zal er geen grammetje van aan komen. Daar is ze veel te energiek voor, Tanja,, een jonge meid van bijna zestig.