SPIEKMAN

Hendrik Spiekman (1874 – 1917) is mede-oprichter van de SDAP (de voorloper van de PVDA) en het eerste socialistische gemeenteraadslid van Rotterdam met specialisatie Volkshuisvesting. Hij ijvert in het gemeentebestuur voor meer en betere woningen voor de arbeiders in de stad. Slaapkamers moeten tenminste één raam hebben ... (een grote verbetering in die tijd!). Spiekman laat dat in de bouwvoorschriften vastleggen.

Hij staat aan de wieg van de voor die tijd moderne en betaalbare hurenwijk Spangen. Aan hem is de naam ontleend van een uitgekiend stuk recreatief groen in die wijk met talrijke mogelijkheden voor passief en actief recreëren.

Centraal in dat gebied bouwen vrijwilligers en bouwvakarbeiders omstreeks 1920 het markante kunstwerk Spiekman, een ontwerp van architect Berlage: een façade, van cement en kiezelsteen: één meter dik, vijftig meter lang en vier meter hoog. Een monument met Oostblokallure.

Tot 1965 weerklinken daar jaarlijks op 1 mei, de dag van de arbeid, socialistische strijdliederen als: ‘Ontwaakt! Verworpenen der aarde ...’ op muziek van een blaaskapel. Het rode vaandel wordt gehesen en de in de loop der jaren steeds minder talrijke ‘rooie’ volgers knikken instemmend bij het àànhoren van de toespraken van een socialistisch voorman en een vakbondsman.

 Spiekman is het groen-rode hart van Spangen op het P.C. Hooftplein. Recht tegenover het aristocratische Kasteel van de, destijds ‘rijke-pikken-voetbalclub’Sparta. Achter het monument is de roomse enclave: de Sint-Nicolaaskerk, de kleuterschool, de lagere school voor meisjes en het nonnenklooster.

De katholieke bewoners van Spangen kunnen niet anders dan via het park van die 'heidense' Spiekman naar school en ter kerke  gaan. Een doodzonde! Deze route is echter onvermijdelijk maar de zonde is, als ie netjes wordt opgebiecht tenminste, absoluut niet onvergeeflijk.

Spiekman is de ideale ‘hangplek’ voor moeder èn kind en voor de opgroeiende jeugd. Een perfecte accommodatie voor het aanleren van allerlei vaardigheden. Het biedt alles op het gebied van: klimmen, klauteren, schelden, roddelen, vechten, voetballen, honkballen, vrijen en het uithalen van allerlei kattenkwaad.

Met name voor wat zich rondom Spiekman ‘in de bossies’ afspeelt, geldt voor de ouders: ‘Wat niet weet, wat niet deert’.

Spiekman wordt in 1965 gesloopt: Spangen moet een centrale toegangsweg inclusief trambanen krijgen, vanaf de Mathenesserdijk, over het P.C. Hooftplein, in de richting van de Huygensstraat en het Sparta Stadion. Drie meter onder de trambanen, op die nieuwe entree, liggen nog steeds de resten van het oude monument.

Er is in het Rotterdamse destijds flink geprotesteerd tegen die sloop. Dit protest wordt gehonoreerd. Het linkse stadsbestuur van Rotterdam besluit een nieuw monument op te richten, dat uiteindelijk op 1 mei 2000 gerealiseerd werd op de Mathenesserdijk. Het is helaas slechts een Spiekman op Madurodamformaat geworden.