VRIENDSCHAP? EEN ILLUSIE? 1. PASCAL EN CAROLA

Naar Frankrijk. Naar Avignon ga ik jaren achtereen. Voor het jaarlijkse drie weken durende theaterfestival. Pascal en ik gaan daar voor het eerst heen als vrienden. Het woord ‘vriend’ durf ik haast niet meer op te schrijven. Voor mij is het zo’n zwaar beladen woord geworden. Pascal, van de theatergroep, is sinds dertig jaar de eerste, die ik voorzichtig weer eens ‘vriend’ durf te noemen. Al die jaren had ik er geen.

Ja, oké, ik ben vele jaren met mijn echtgenote, Carola, die ik tevens gedurende lange tijd als een vriendin beschouw. De relatie is over. De vriendschap weggeëbt. Ik  schrijf het maar op zoals ik het voel.                                   

                                  

Samen leven als geliefden was van korte duur.

Jaloezie, ontrouw en berouw

gevolgd door langdurige stilte, kilte.

Desondanks komen kinderen.

Voor hen en met hen gaan we nog vele jaren

vrolijk samen door.

Wonen samen … slapen samen

en als dat te veel benauwt,

samen wonen, apart slapen, gezellig

als broer en zus bewaren we

de lieve vrede

voor ons zelf, onze zonen

en de hele wereld.

En dan, na vijfenveertig

nu eens lichte dan weer zware jaren,

een bitter end.

ONHERKENBAAR

Op weg naar huis fiets ik door een straatje waar ik ooit woonde. Op honderd meter afstand zie ik hem al staan Zuhair el Fridissi. Woont al jaren lang in Nederland. Ruim twintig jaar is hij mijn naaste buurman. In zijn grijze overall leunt hij op de rand van de motorkap van zijn auto. Het zal me niet verbazen als de motor heel zachtjes draait. Hij kijkt onder de motorkap zoals ik zou kijken naar een schilderij van Andy Warhol ... hij luistert naar het geluid van de motor zoals ik zou luisteren naar een lieflijke cellosonate. Knutselen aan zijn auto is zijn op één na grootste liefhebberij.

Als ik hem op zo’n tien meter genaderd ben, stap ik van mijn fiets en loop rustig naar hem toe. Zuhair gaat me absoluut niet herkennen. Ik heb tegenwoordig nog een paar grijze haren, een grijze baard en ik heb vandaag een zonnebril op. De laatste paar keer dat hij me ziet, ben ik he-le-maal kaal.

Zijn allergrootste hobby is voetbal. Net als Zuhair kijk ik ook heel veel naar voetbal op de tv. Bij wedstrijden van Feyenoord, Barcelona, het Spaanse voetbalelftal en Oranje, kan ik  gerust het geluid uitzetten. Niet alleen ik overigens. Zuhair weet door een mix van tv-geluid en zijn eigen aanmoedigingen een unieke stadionsfeer op ons binnenterrein te creëren.

‘Mag ik u wat vragen meneer?’, vraag ik, enigszins  hangend over mijn fietsstuur, zodat hij me niet meteen aan  mijn gestalte kan herkennen.

Zonder op te kijken, zegt Zuhair, vriendelijk als altijd: ‘Natuurlijk, mag u wat vragen. Wat wilt u weten?’

‘Kunt u mij misschien zeggen waar de Nieuwe Wolstraat is, meneer?’

‘O, dan hoeft u niet meer zo ver te zoeken, want de Nieuwe Wolstraat is hier. Op welk nummer moet u zijn,’ hij spreekt prima Nederlands!

‘Even kijken, op nummer 97, moet ik zijn ...’

 

Ik kom met mijn gezin naast Zuhair wonen. Hij woont daar al een paar jaar. Zijn vrouw Fatma is nog maar een paar maanden over uit Marokko. Zuhair toont zich een radicale inburgeraar. Fatma, die tot voor kort nog in een wereldvreemd  Marokkaans dorpje woont,  mag van Zuhair beslist geen hoofddoekje dragen. Ook mag ze zich niet hullen in lange gewaden. Met korte rok of jurk moet ze in de buurt en op de markt de boodschappen doen. Als het lekker weer is stuurt Zuhair haar in bikini de tuin in. Daar staat een speciaal zonnemeubel voor haar klaar. Logisch, dat ze zich lang als een kat in een vreemd pakhuis gedraagt. Helemáál went ze er nooit aan. Hoewel ik haar nooit met een hoofddoekje heb gezien. Haar jurken worden wel steeds iets langer. In die 19 jaar daarna heb ik Fatma nooit meer verplicht in bikini in de tuin zien liggen.

 

‘Moet u zijn op nummer 97?’ vraagt Zuhair  ‘Daar woon ik! ...Hééé maar jij bent toch Jee …?'

Dan kan ik mijn lachen niet meer houden, doe mijn zonnebril af: ‘ja Zuhair, je hebt gelijk. Ik ben Jee.’

Zuhair gooit de motorkap dicht: ‘Jee, kom mee naar binnen, dan drinken we een kopje thee. Fatma zal het leuk vinden je weer eens te zien.'

HET GELD, DE FOTO EN DE UITNODIGING.

 Ruud.

Gisteren ving ik iets op over spullen die je kwijt bent en waarvan geen idee waar ze gebleven zijn. Of je weet het wel maar degene aan wie je geld of een boek geleend hebt, houdt bij hoog en bij laag vol nooit iets van jou te geleend te hebben. Hij weet van niks of doet alsof. Dat kan allemaal in momenten van  verwarring. Ik denk nu aan die 25 euro die ik eens leen aan Ruud, een vriendje van mijn dan veertien jarige zoon. Ik kom Ruud op de Jonker Fransstraat tegen, op weg van de markt naar huis  en vraag hem wanneer ik mijn poen terugkrijg. Gaat ie me alleen maar schaapachtig  aan staan kijken.  Ik herhaal mijn vraag, hij begint dom te grinniken en zegt nog steeds niks. Zo staan we een paar minuten tegenover elkaar. Hij kijkt me aan alsof ik onzin sta te verkopen; alsof ik hem nooit iets geleend heb. Deze ‘freeze’ kan net zo makkelijk een uur duren maar daar heb ik geen zin in. Ik heb geen zin in gedreig, gescheld of geweld: ‘Ruud, ik wil dat geld voor zaterdag nog terugzien.’ Ik draai me om en loop naar huis. Dit tafereel vond al weer jaren geleden plaats. Hij heeft me het geld tot op heden niet terug gegeven.

 

Hetty.

Nog steeds denk ik aan Hetty. Mijn Utrechtse lieveling . We zijn op slag verliefd op elkaar. Tot ze de foto van Diana, mijn vriendin in Rotterdam, ziet in mijn studentenkamer. Ze komt bij me op bezoek en het eerste dat ze ziet is die foto.  Ik had Diana nota bene expres voor haar  zo tentoongesteld. Als ik dat niet gedaan had, hadden we lekker kunnen vrijen. Waarom heb ik mezelf dat ontnomen. Waarom heb ik Diana doelbewust aan Hetty laten zien? Hetty studeert fysiotherapie. Kort hiervoor hebben we fijn gedanst in de disco. Ze vindt het leuk om met me mee naar huis te gaan. Maar ik ben nog niet echt klaar voor haar. Ik ben ook nog vol van Diana. Het was nog maar net aan met Diana. Hoe kan ik zo stom zijn om Diana zo prominent in mijn kamer te vertonen? Ik kan mezelf nu wel voor mijn kop slaan. Hetty is lief, mooi, grappig en heeft een vrolijke oogopslag. Ze is duidelijk verliefd op me. ‘Ik heb kriebeltjes,’ zegt ze, terwijl ze haar buik streelt. We zijn na de disco op weg naar mijn kamer.

Hetty maakt het niet laat die avond.

 

Niels

In Utrecht kom ik ook Niels Kordein regelmatig tegen, een maatje van de hbs. Hij studeert hier Duits. Niels is één van de leden het vriendenclubje van school, dat regelmatig naar Feyenoord gaat kijken in de Kuip. Ik ben daar ook altijd bij.

In Utrecht zie ik Niels op een terrasje zitten. Ik begroet hem en wil even een praatje maken. Maar Niels heeft daar geen behoefte aan. Hij is zeer ontstemd en begint gelijk tegen me uit te varen. Hij had me uitgenodigd bij hem thuis spaghetti te komen eten en wat gebeurt er: ik vergeet domweg die afspraak; laat hem met dat eten zitten. Vanaf dat moment wil hij niets meer met mij te maken hebben. Hij heeft zich aan zijn woord gehouden: ik heb Niels nooit meer gezien.

OOK MOSLIMA'S

 

De actieve Vroesenparkbewoner, die de vleeskwestie van begin af aan heeft meegemaakt, de heer Springer, werpt zich nu met zijn roeptoeter,  in de strijd om ‘wat nu met dat varkensvlees?’ Springer zelf is vegetariër, dus dat vlees zal hem worst wezen. Hij doet de menigte op het grasveld een riskant voorstel: graaf tezamen(!) een grote kuil, zo’n kuil als de Russische oorlogsmisdadigers graven om door hun vermoorde of bijna vermoorde Oekraïners in weg te moffelen. Een massagraf dus.  Springer is live op Radio Rijnmond.

Raymond van de Fun, presentator op Radio Rijnmond, is de leukste op de radio en niet alleen op de radio maar ongetwijfeld ook thuis. Hij oppert het varkensvlees te schenken aan de belendende dierentuin Blijdorp. De leeuwen en tijgers lusten daar wel pap van. Van verre is het gebrul te horen; de dieren hebben het al geroken.

Een van de barbecueërs een dame uit Oekraïne (ze leek zelf net een varken, zo moddervet) roept dat ze heel blij is met de opmerking van Springer over de Russische massagraven. Het gaat precies zo. Zij stelt voor die meneer een kilo extra varkensvlees te geven voor hem persoonlijk. De dame kan niet weten dat Springer vegetariër is.

Vanzelf moet er dan zo nodig  een Rus opstaan. Hij praat wel hard maar niemand verstaat hem. Toch weet iedereen dat hij een Rus is. Hoe? Door die grote Poetinkop op zijn t-shirt.  Zeker dertig mensen stormen op de Rus af, pakken hem beet en smijten hem in het inmiddels gerealiseerde massagraf. Bovenop hem kan iedereen die dat wil zijn varkensvlees gooien.

De heer Springer staat ondertussen gezellig te babbelen met de gezellig dikke Oekraïense. Springer staat haar verlekkerd met zijn ogen uit te kleden. Ze slaan hun armen om elkaar heen … pakken elkaar lekker beet, zoenen en ontdoen zich van hun kleren. Goed voorbeeld doet goed volgen:  ongegeneerd gaat men in het park uit de kleren, ook de moslima’s. Geen barbecue hier maar een orgie.

Als een speer gaat van de Fun richting grasveld om dit feestje voor Rijnmond te verslaan en als het even kan er zelf aan mee te doen. Maar helaas hij is te laat. De aanwezige politie duldt deze orgie niet en vuurt waarschuwingsschoten af. Iedereen gaat weer vliegensvlug in de kleren en juist nu komt van de Fun, in zijn nakie, aangerend, alom hilariteit. De reporter is met stomheid geslagen. Ook op Rijnmond is dat merkbaar.  Zonder presentator gaat de uitzending gewoon door. Heel Rotterdam kan er van meegenieten.  

Voor de bezoekers van het Vroesenpark is de lol er nu wel van af. Het vlees is op, de kleren zijn weer aan. Ze doven de vuurtjes en gaan huiswaarts. De maaier en de vliegeraar sluiten vrede en wat niemand verwacht: ze gaan samen op zoek naar de dichtstbijzijnde homobar.  

De heer Springer hangt inmiddels,  mèt de Oekraïnse dame, beiden warm aangekleed,  in een heteluchtballon boven het Vroesenpark. Tot zijn tevredenheid ziet Springer dat het weer rustig is in zijn park.

EEN VERWAARLOOSDE HAZENLIP

Uit de tijd dat Springer in het club- en buurthuiswezen werkte had Springer nog een megafoon oftewel een roeptoeter  thuis liggen. Daarmee gaat hij proberen contact te maken met die lui op het grasveld. Een Volkswagen bestelbusje  van Radio Rijnmond heeft intussen het gras behoorlijk verziekt. Springer doet zijn toeter maar weer even weg. Hij heeft de tv nog aan op het nieuws van de BBC: hij ziet de politie rigoureus twee vreedzaam demonstrerende mensen arresteren. Ze staan  langs de rij wachtenden voor de lijkkist van Elisabeth. De een voert de leuze: ‘Not my king’ en de ander ‘Abolish the monarchie’. ‘Dus zoiets is al te heftig in die democratie,’ denkt Springer. Hij zet de tv uit en Radio Rijnmond aan.

Die omroep is er vaak als de kippen bij om Rotterdamse vliegeraarsflauwekul te verslaan. Nu het is opgehouden met regenen, is de regenboog helaas ook weg. De zon is gelukkig snel weer terug. Dat is het sein voor migranten uit alle Rotterdamse windstreken om hier naar toe te snellen. Gepakt en gezakt met stokbroden, sauzen, houtskool, barbecuespullen en vanzelf het vlees, dat ze wèl mogen eten, denken ze. 

Zowel de vliegeraar als de maaier kunnen nu geen kant meer op. Maar, zo zijn de barbecueërs ook wel weer: zij nodigen deze noeste werkers uit om een vorkje mee te komen prikken. Wijselijk gaan ze niet allebei bij die ene Marokkaan zitten. De vliegeraar gaat naar de Marokkaan en de maaier naar de Turk, die maar liefst 23 jaar in Nederland woont en nauwelijks nog een woordje  Nederlands spreekt of verstaat. De vliegeraar daarentegen verstaat het Nederlands prima maar zijn spreken is allerbelabberdst  en dan is hij nog wel een Hollander. Maar dat heeft weer ergens anders mee te maken. Hij heeft namelijk een spraakgebrek door een in zijn jeugd verwaarloosde hazenlip. Nou, iedereen die dit leest, weet wel hoe iemand met een wèl behandelde hazenlip praat. Laat staan iemand met een verwaarloosde hazenlip. Vandaar ook dat hij niet gestoord wil worden tijdens zijn gevlieger. Voor hem is vliegeren therapeutisch.  Die Turk, probeert bij de Marokkaan, waar de grasmaaier zit te schranzen, een paar kippenpoten los te peuteren.  Hij had er niet op gerekend dat die hazenlip zich zo vol zou zitten vreten.

Er komt opeens toch een politieauto aangereden. Van verbazing zakt Springer zijn broek daar spontaan van af. Ze zijn gealarmeerd door Radio Rijnmond. In die uitzending  wordt gewaarschuwd, dat de slager op de Statenlaan per abuis kilo’s varkensvlees aan barbecueërs heeft meegegeven. En dat mogen deze moslims van geloofswege  beslist niet consumeren. Het is hot-news op onze Radio Rijnmond. Van alle kanten stromen autochtone Rotterdammers naar het Vroesenpark.  Ook van buiten Rotterdam zijn ze in aantocht, meldt Radio Rijnmond: Berkel, Zwijndrecht, Barendrecht, Nieuwerkerk aan den IJssel, Abbenbroek en ga zo maar door. Veel Rotterdamse minima haasten zich naar de barbecueërs om het verboden varkensvlees  van hun over te nemen. Tja, het is immers ‘gillende inflatie!’ Vooral voor deze minima, onder wie veel ook verrassend veel gepensioneerde havenarbeiders, is dit een geschenk uit de hemel. Het is immers voor de kleine portemonnee niet meer te betalen. Net zoals trouwens de benzine, de energie en het gas. Daarom zijn deze Rotterdamse inflatieslachtoffers zo en masse, te voet nog wel, deze kant opgekomen: om het varkensvlees bij de moslims op te halen. Maar die willen boter bij het vlees. Deze migranten zijn niet van Lotje getikt. Voor hen zijn het net zo goed barre tijden.

Springer staat hoofdschuddend, met de roeptoeter in zijn hand uit raam te kijken en tegelijk naar Radio Rijnmond te luisteren. Hij is bang dat hij het nu ook even niet meer weet.

DE MAAIER, DE VLIEGERAAR EN OOM FRITS.

We zitten in de dierentuin, mijn vriendin, Rina en ik. Het is warm, zeg maar gerust heet en het is hier druk. Baby’s zitten huilend in de maxi cosy of op schoot bij hun paps of mams. Vooral veel vaders slenteren tegen hun zin achter de kinderwagen.

Er zitten nu kleine apen in de vroegere leeuwenkuil. Eigenlijk geen ene reet aan hier. Het is dat ik er met mijn Rotterdampas  voor  vijf euro in mocht. 26 euro ga ik echt niet betalen voor deze saaie boel. Alleen de olifanten zijn leuk, die brengen wat leven in de brouwerij. Ze drummen loeihard met de stokken in hun slurf op grote metalen vaten … ze tetteren ook oorverdovend, vooral die jonge olifanten.

De vissen heb ik onderhand ook wel gezien. Hoeft voor mij niet maar Rina wil persé even griezelen van die gemene haaien die daar over haar heen zwemmen.  Voor mij is het nieuwe van dat superaquarium er onderhand wel van af. Ik loop gedwee met haar mee.

Zo voor een dagje uit is het wel uit te houden met haar. Ik moet er niet aan denken om Rina constant om me heen te hebben.  We drinken nog wat. Zij neemt een apart soort koffie met havermelk of zoiets, alleen van die bestellen geniet ze al. Ik neem een Westmalle Triple, een lekker Belgisch biertje met een iets te hoog alcoholpercentage (12%). Dat heb ik wel nodig na zo’n sullig uurtje Blijdorp.  Zij houdt er helemaal niet van dat ik zo vroeg op de dag, ’t is half twee,  al bier ga zitten drinken. ‘Ze hebben hier ook tonic, hoor schat,’ zegt ze met een licht understatement. Daar ga ik gewoon niet op in. Die Blijdorp-terrasjes hebben stuk voor stuk zo’n armoedige, vunzige uitstraling. Bovendien moet je daar ook nog oppassen, dat als je er wat te eten neemt, dat niet uit je handen wordt geroofd door vraatzuchtige kutmeeuwen. 

Ondanks de hitte wil Rina nog even naar het  Vroesenpark. Ik was net zo lief naar huis gegaan. Het is tegenwoordig bij mij thuis heerlijk koel met de airco. Lekker boekie lezen …. ik ben bezig in het boek ‘Liefde’ van de Noor Karl Ove Knausgard. Grandioos. Maar goed, eerst eventjes naar dat weergaloze barbecue-park.

Ze heeft een oom wonen, hier  langs het  park. Frits Springer, leuke vent. Een actieve buurtbewoner.  Ze stelt voor even bij hem langs te gaan. Maakt mij niet uit … hij zal best wel bier in huis hebben.  

Op het grote grasveld van het park staat een man te vliegeren.  Even verderop komt een grasmaaier aangereden. Precies in de lijn van de vliegeraar. Die blijft gewoon staan. De maaier wil blijkbaar niks forceren. Hij komt rustig zijn grasmaaier uit. Hij lijkt de vliegeraar te vragen om een stapje opzij te doen, want hij moet daar maaien.

‘Kijk, Johan, daar ongeveer halverwege de straat …  achter dat raam op twee hoog … dat staat oom Frits.’ Toevallig kijkt hij uit het raam en slaat het maaier-vliegeraar tafereel gade. Hij belt de politie om assistentie maar de dienstdoende politieagente  zegt  dat hij het zelf maar moet oplossen: ‘Als ik U was,’ zegt ze, ‘zou ik maar opzij gaan met die vlieger en die grasmaaier gewoon zijn werk laten doen’.

‘Maar ik stà helemaal niet te vliegeren mevrouw,’ zegt Springer, ‘daar verderop op het grasveld in het park staat iemand te vliegeren’.  Als dan de deurbel gaat onderbreekt  Springer het gesprek.

Hij beantwoordt de bel: ‘Hallo, wie is daar?’

‘Hallo Oom Frits. Johan en Rina hier.’

LEKKERE RUMBONEN.

Wat een verrassing hè, mevrouw van Oers, dat uw zoon Jee weer eens op bezoek is bij u?’ Deze bemoedigende woordjes van de tot op de draad versleten zuster Lucrétia, heb ik hard nodig. Bijna twee jaar geleden ben ik hier voor het laatst. Ik kan het niet meer opbrengen … ze laat alles gewoon lopen en ondanks dat ik de verzorging meld, dat ma alles ondergepoept heeft, laten ze haar nog drie uur in haar eigen vuil zitten. Laf om bij haar weg te blijven? Jazeker, enorm laf! Mijn excuus: ik word hier misselijk … en op mijn werk kan ik me niet concentreren. Thuis ben ik zowel chagrijnig als lusteloos. Slapen doe ik nauwelijks.

Nu, na twee jaar , zoek ik haar toch maar weer eens op. Ik heb het gevoel dat ik er nu  wat beter tegen kan. Het gaat wat beter met haar … ze is wat stabieler … het is eigenlijk een wonder, dat het beter gaat met haar, na twee jaar geriatrie. Ze zal me vast niet herkennen, na al die tijd.

Mijn moeder kijkt me wazig glimlachend aan. Zal ze nog weten, dat ik haar oudste ben?? Veel is ze vergeten. Hij is toch getrouwd met Gerda? Ze hebben twee dochtertjes, is het niet? Maar nee, in werkelijkheid is Jee getrouwd met Carola en ze hebben twee zonen.

Naast mijn moeder zit Rob, hij is een vroeg-demente vijftiger, met vrolijke twinkeloogjes en een vlassig baardje. Onder het neuriën van populaire wijsjes zit hij met beide handen , vrolijk, het een of ander in zijn broekzakken te masseren.  Af en toe pikt hij een woordje op uit wat ik tegen mijn moeder zeg”. Als reactie daarop improviseert Rob wat nonsense bij elkaar: ‘Die dames uiten hun ongenoegen, dat komt niet alleen, als er ’s morgen ook maar gelegenheid is om niet te vergeten, dat meer dan genoeg mensen de tegenslagen nergens kunnen ontlopen wan ga tel orveddoo …..’ die laatste woorden zijn nauwelijks te verstaan. Rob is nu weer zonder geluid in zichzelf gekeerd, mompelend, glimlachend en masserend.

'Komt Leen nog wel eens een stukje muziek voor je spelen, ma?' vraag ik. ‘Geen idee, volgens mij is Leen allang dood.’ Ik weet zeker dat Leen, een huisvriend van mijn moeder, hier elke dag even langskomt en dat hij iets speelt voor haar op zijn mondharmonica … meestal haar lievelingsnummer: ‘Bonna sera, signorita.’

Ook mevrouw van de Grient, die links van mijn moeder zit,  mengt zich af en toe in het gesprek.  Als ik het woord ‘muziek’ zeg, verstaat zij: ‘ruzie’: 'Nee, het valt hier om de donder nog niet mee, je hebt zo ruzie, je hoeft maar één verkeerd woord te zeggen…..'

‘Ik zeg helemaal niks over ruzie, mevrouw, ik heb het over muziek.’

‘Ja, want gisteren nog, zeg ik tegen meneer den Hardste: ‘Wilt u niet aan mijn rollator zitten … nou, gelijk ruzie natuurlijk, je weet hoe hij is … maar nou komt het ergste … vreselijk gênant: het is mijn rollator niet eens … het is gewoon de rollator van meneer de Hardste … dat oude ding … die rollator bedoel ik … hahahaha. Ik kan er wel om lachen maar meneer de Hardste niet, dat kan je wel begrijpen zeker. Zo ziet u maar, precies wat u zegt, je hebt zo ruzie hier.’ Met een tevreden glimlach leunt ze achterover in haar stoel, om binnen de kortste keren in slaap te vallen.

Ma en ik nemen een ieder een lekkere rumboon uit het doosje dat ik voor haar heb meegenomen. Rob pakt er brutaal ook een als of het zijn doosje rumbonen is. Ik leg er een apart voor mevrouw van de Grient; voor straks als ze wakker is.

Hé, daar komt Leen de huiskamer binnen. Ma pakt mijn hand. Ze kijkt me aan: ‘Zeg Leen, is dat nu eindelijk die kerel die het riool komt doorspuiten … bij tijd en wijle is de stank hier echt niet meer om te harden.